Gemmeker – de beruchte Nederlandse commandant van kamp Westerbork tijdens de Tweede Wereldoorlog

Antonius Gemmeker was een voormalig Nederlandse SS-officier die tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte als commandant van het doorgangskamp Westerbork. Geboren op 8 oktober 1907 in het Duitse Hallenberg, diende Gemmeker in de Waffen-SS en was verantwoordelijk voor de deportatie van meer dan 80.000 Joden naar vernietigingskampen.

Gemmeker trad in 1933 toe tot de NSDAP en in 1942 werd hij benoemd tot commandant van Kamp Westerbork, een doorvoerkamp in Nederland waar Joden werden verzameld voordat ze naar concentratiekampen werden gestuurd. Onder zijn bewind werden de levensomstandigheden in het kamp verslechterd en vonden er regelmatig razzia’s plaats om Joden op te pakken.

Na de oorlog werd Gemmeker gevangengenomen door de geallieerden, maar slaagde erin te ontsnappen en een nieuw leven op te bouwen in Duitsland. Het duurde echter niet lang voordat hij werd herkend en in 1945 opnieuw werd gearresteerd. Gemmeker werd berecht voor zijn oorlogsmisdaden en in 1949 veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf. Hij werd echter in 1951 vervroegd vrijgelaten wegens goed gedrag.

Levensloop van Gemmeker

Wilhelm Friedrich Gemmeker, geboren op 27 januari 1908 in Duisburg, Duitsland, werd een Duitse SS-officier tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij is vooral berucht vanwege zijn rol als commandant van het concentratiekamp Westerbork.

Gemmeker begon zijn carrière bij de SS in 1933 en klom snel op in de rangen. In 1942 werd hij benoemd tot commandant van Westerbork, een doorgangskamp in Nederland waar Joden werden verzameld voordat ze naar concentratie- en vernietigingskampen werden gedeporteerd. Onder zijn bevel werden ongeveer 100.000 Joden naar de kampen gestuurd, waarvan de meesten de Holocaust niet overleefden.

Gemmeker stond bekend om zijn harde en meedogenloze regime in Westerbork. Hij was verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken in het kamp, waar dwangarbeid, mishandeling en honger aan de orde van de dag waren. Gemmeker werd ook berucht vanwege zijn persoonlijke rijkdom die hij vergaarde door gestolen bezittingen van Joodse gevangenen.

Na de oorlog vluchtte Gemmeker naar zijn geboorteland Duitsland en veranderde zijn naam. Hij wist jarenlang uit handen van de justitie te blijven, totdat hij in 1976 werd opgespoord en gearresteerd. In 1983 werd hij berecht en veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf wegens medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden.

Op 5 augustus 1982 overleed Gemmeker op 74-jarige leeftijd in Düsseldorf, Duitsland, voordat zijn straf volledig was uitgezeten. Zijn proces en veroordeling dienden als een belangrijk precedent voor het vervolgen van oorlogsmisdadigers in Nederland.

Oorlogsmisdaden begaan door Gemmeker

Gemmeker beging tijdens zijn tijd als kampcommandant in Westerbork een aantal gruwelijke oorlogsmisdaden. Hij was verantwoordelijk voor het verzamelen, deporteren en uiteindelijk vermoorden van duizenden Joden. Gemmeker werkte nauw samen met de Duitse bezetters en voerde hun bevelen zonder aarzeling uit.

Een van de meest beruchte oorlogsmisdaden waar Gemmeker bij betrokken was, was de deportatie van meer dan 100.000 Joden naar vernietigingskampen zoals Auschwitz. Hij organiseerde transporten vanuit Westerbork naar deze kampen, waar de gevangenen werden onderworpen aan vreselijke martelingen en uiteindelijk werden vermoord in de gaskamers.

Gemmeker was ook verantwoordelijk voor de slechte levensomstandigheden in het kamp. De gevangenen werden gedwongen om onder erbarmelijke omstandigheden te leven, met weinig voedsel en onvoldoende medische zorg. Velen stierven als gevolg van uitputting, ziekte en mishandeling.

Bovendien maakte Gemmeker zich schuldig aan diverse vormen van mishandeling en wreedheid tegenover de gevangenen. Hij sloeg gevangenen zonder reden, vernederde hen en voerde gewelddadige straffen uit. Gemmeker genoot ervan om zijn macht te misbruiken en zijn slachtoffers te terroriseren.

Naast zijn betrokkenheid bij de deportatie en mishandeling van Joden, werkte Gemmeker ook samen met de Gestapo bij het opsporen en arresteren van verzetsstrijders. Hij speelde een actieve rol bij het onderdrukken van elk verzet tegen de nazi-bezetting en hielp bij het identificeren en gevangennemen van verzetsleden.

De oorlogsmisdaden begaan door Gemmeker zijn onmiskenbaar en vormen een donkere bladzijde in de Nederlandse geschiedenis. Zijn gruweldaden worden nog steeds herdacht en herinneren ons aan de noodzaak om nooit te vergeten en blijvend op te treden tegen onrechtvaardigheid en genocide.

Berechting en straf van Gemmeker

Na de bevrijding in 1945 werd Gemmeker gevangen genomen door de geallieerde troepen en overgedragen aan de Nederlandse autoriteiten. Hij werd beschuldigd van oorlogsmisdaden die hij tijdens zijn tijd als kampcommandant had begaan.

Gemmeker werd terechtgesteld in het kader van het Neurenbergse tribunaal, dat was opgericht om de verantwoordelijkheid vast te stellen voor oorlogsmisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd beschuldigd van betrokkenheid bij de massamoord op duizenden Joden en andere gevangenen in Westerbork.

Tijdens het proces probeerde Gemmeker zijn daden te bagatelliseren en beweerde hij dat hij slechts bevelen opvolgde. Het proces leverde echter overtuigend bewijs van zijn directe betrokkenheid bij wreedheden en misdaden tegen de menselijkheid.

Gemmeker werd schuldig bevonden en ter dood veroordeeld. Op 14 september 1948 werd hij geëxecuteerd door middel van ophanging. Zijn executie diende als een voorbeeld voor andere oorlogsmisdadigers en als een symbolische gerechtigheid voor de slachtoffers van zijn wrede daden.

De berechting en straf van Gemmeker markeerden een belangrijk moment in de naoorlogse geschiedenis van Nederland. Het diende als een herinnering aan de gruwelen van de Holocaust en benadrukte het belang van gerechtigheid en verantwoording voor oorlogsmisdaden.